Omgekeerde omhelzing

In een fotoalbum, bijna zo oud als ik ben nu, vond ik een kiekje: mijn jonge prachtige moeder met mij, haar eerste dochter, in haar armen. Mijn moeder kijkt verliefd naar haar kind en ik kijk vrolijk en nieuwsgierig naar de fotograaf, mijn vader. Hoe meer ik kijk naar dit beeld, hoe blijer ik word. Wat werd ik liefdevol ontvangen en vastgehouden! Maar ook: wat lijk ik op mijn moeder. Vijftig jaar later was de situatie omgekeerd. Er zijn een paar foto’s van mijn oud geworden moeder en mij, waarop ik op dezelfde manier naar haar kijk als zij vroeger naar mij. Met liefde, met een glimlach, vertederd soms en in alle gevallen bereid om haar vast te houden. Ik sloeg steeds vaker mijn arm om mijn moeders smal geworden schouders en rug, ik hield haar handen vast en ik probeerde haar zo lang het kon door het gewone leven heen te manoeuvreren. Maar zo gewoon was dat leven met de ziekte van Alzheimer niet meer. Bij elke stoeptegel die scheef lag, moest ik ervoor zorgen dat zij er niet over struikelde. Het in en uit een bus, trein of auto stappen werden activiteiten die uiteen gehaald moesten worden in verschillende kleine stappen. Met veel bezwerende en geruststellende woorden leidde ik mijn moeder door de straten van haar stad totdat die zo bedreigend was geworden dat onze ‘uitgaanswereld’ kleiner en kleiner werd. Tenslotte was er alleen nog maar haar kamer en uiteindelijk was het alleen nog maar de ‘omgekeerde omhelzing’ die telde. Ik heb die woorden ooit gelezen en ze zijn nooit meer vertrokken. Zo mooi vond ik het en vind ik het nog: dat wij, als we zelf volwassen en ouder zijn geworden, onze ouderen omgekeerd kunnen omhelzen door hen fysiek vast te houden en letterlijk een arm om hun schouders te leggen.

In het boek dat ik schrijf over de jaren waarin ik zorgde, vertel ik erover. Ik probeer woorden te geven aan het vasthouden en omhelzen. Dat gaat niet alleen over een arm om een schouder, maar over billen wassen, liefdevol in de kleren komen, verzorgen van handen en voeten, haren wassen en insmeren van het oude lichaam met bodylotion. Het gaat over heel veel aanraken en knuffelen, over zingen en gymoefeningen, over lachen en natuurlijk, ook over tranen en verdriet. Ik genoot ervan, van al dat aanraken en vasthouden Al die momenten gaven niet alleen mijn moeder een gevoel van geborgenheid en thuis, al was het maar voor een moment, ook voor mij was het geknuffel één grote inhaalactie. Het was ook alsof ik iets terug kon doen voor al de liefde die ik onvoorwaardelijk gekregen had. Een cirkel die werd rondgemaakt. Nu het boek Hou me maar vast bijna klaar is, denk ik met mijn uitgever na over vormgeving en buitenkant. Het wordt iets met die foto en de omgekeerde omhelzing.

Gepubliceerd in: Zorgbelang, Gezond lijfblad voor alle Limburgers, nummer 4, 2015