Snipperbericht 32

ACHTERGRONDLITERATUUR WERKEN MET LEVENSVERHALEN: Over het geheugen en herinneren - Over levensfasen en levensloop - Over de autobiografie, geschiedenis van de autobiografie en (literatuur)wetenschap - Over het schrijven van levensverhalen (methodisch-didactisch) - Over het werken met levensverhalen algemeen (methodisch-didactisch) - Over het maken van levensboeken - Over reminiscentie en het ophalen van herinneringen

Over het geheugen en herinneren

Aleida Assmann: Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses. C. H. Beck, München, 1999

Collectieve jeugdherinneringen. Themanummer Geron, Tijdschrift over ouder worden & samenleving. Bohn Stafleu van Loghum/Springer Media, Houten, maart 2015

H. F. M. Crombag, H. L. G. J. Merckelbach: Hervonden herinneringen en andere misverstanden. Contact, Amsterdam, 1996

Douwe Draaisma: De heimweefabriek. Geheugen, tijd & ouderdom. Historische Uitgeverij, Groningen, 2008

Douwe Draaisma: Vergeetboek. Historische Uitgeverij, Groningen, 2010

Douwe Draaisma: Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt. Over het autobiografische geheugen. Historische Uitgeverij, Groningen, 2001

Joshua Foer: Het geheugen. De vergeten kunst van het onthouden. De Bezige Bij, Amsterdam, 2011

Max Frisch: Biografie: Ein Spiel. (Toneelstuk over het hebben van een levensverhaal)Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 1969

Stefan Granzow: Das autobiographische Gedächtnis. Kognitionspsychologische und psychoanalytische Perspektiven. Quintessenz, München, 1994

Barbara K. Haight, Jeffrey D. Webster (Eds.): The Art and Science of Reminiscing. Theory, Research,Methods and Applications. Taylor & Francis, Washington, 1995

Het geheugen. Themanummer van Raster, nummer 36. De Bezige Bij, Amsterdam, 1985

Wim Kayser: Vertrouwd en o zo vreemd. Over geheugen en bewustzijn. Contact, Amsterdam, 1995

Dolph Kohnstamm: Ik ben ik. De ontdekking van het zelf. De Bezige Bij, Amsterdam, 2002

John Kotre: Der Strom der Erinnerung. Wie das Gedächtnis Lebensgeschichten schreibt.Vertaald uit het Engels in het Duits door Hartmut Schickert. Deutscher Taschenbuch Verlag, München, 1998

Eric de Kuyper: Het teruggevonden kind. SUN, Amsterdam, 2007

Elizabeth Loftus, Katherine Ketcham: Graven in het geheugen. De mythe van de verdrongen herinnering. Veen, Amsterdam, 1995 (vertaling uit het Amerikaans)

Hans-Joachim Markowitsch: Dem Gedächtnis auf der Spur. Vom Erinnern und Vergessen. Primusverlag, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt, 2002

Alice Miller: Een kindertijd in beeld. Het wereldvenster, Weesp, 1986

Open de luiken van uw geheugen en vertel uw verhaal. Uitgave ter gelegenheid van de openstelling van het herinneringsmuseum van Humanitas Akropolis Rotterdam. Stichting Humanitas Rotterdam en Hofnar Producties Rotterdam, Rotterdam, 2006

Paul Ricoeur: Das Rätsel der Vergangenheit. Erinnern – Vergessen – Verzeihen. Vertaald uit het Frans in het Duits door Andris Breitling en Henrik Richard Lesaar. Wallstein Verlag, Göttingen, 1998

Oliver Sachs: Musicofilia. Verhalen over muziek en het brein. Vertaald uit het Engels door Han Visserman. Meulenhoff, Amsterdam, 2007 (met een hoofdstuk over geheugen, beweging en muziek)

Daniel L. Schacter: De kunst van het geheugen. De herinnering, de hersenen en de geest. Vertaald uit het Engels door Liesbeth Teixeira de Mattos. Anthos, Amsterdam, 1997

Margriet Sitskoorn: Lang leve de hersenen. Positieve prikkels voor hersenen die ouder worden. Bert Bakker, Amsterdam, 2008

Jean-Yves & Marc Tadié: Im Gedächtnispalast. Eine Kulturgeschichte des Denkens. Uit het Frans in het Duits vertaald door Hainer Kober. Klett-Cotta, Stuttgart, 2003

Uit het geheugen. Over weten en vergeten. Bij de gelijknamige tentoonstelling, Museum Dr. Guislain Gent, Lannoo, Tielt, 2009

Cornelis Verhoeven: Het geheugen herdacht. Variaties op het thema ‘herinnering’. Ambo, Baarn, 1995

Cornelis Verhoeven: Sporen achterlaten. Het verleden als bezit en erfenis. Van Loghum Slaterus, Deventer, 1988

Ad Verkuijlen, Rob van Raaij (samenst.): ‘(…)’ Niets dan de waarheid. Klein filosofisch citatenboek. Agora, Kampen, 2002

Harald Welzer: Das kommunikative Gedächtnis. Eine Theorie der Erinnerung. C.H. Beck, München, 2002

Over levensfasen en levensloop

H.C.I. Andriessen: Volwassenheid in perspectief. Inleiding tot de psychologie van de levensloop. Dekker & Van de Vegt, Nijmegen, 1984

Henk Bekker: Generaties en hun kansen. Meulenhoff, Amsterdam, 1992

Manfred van Doorn: Levensthema’s. Vrij Geestesleven, Zeist, 1994

K. Hazelzet: De levenstrap. Catena, Amsterdam, 1994

Bertie Hendriks: Dagboek van de ziel. De zeven levensfasen. ITIP-School voor leven en werk, 2013

Jumbo Klercq: Van generaties gesproken. Leerprocessen in onze meergeneratiesamenleving. Vuga, ’s Gravenhage, 1996

Hans Korteweg: Nog vele jaren. De symboliek van elk levensjaar. Servire, Cothen, 1992

Hans-Jan Kuipers: Levensloopsociologie. Coutinho, Bussum, 2009

Bernard Lievegoed: De levensloop van de mens. Ontwikkeling en ontwikkelingsmogelijkheden in de verschillende levensfasen. Lemniscaat, Rotterdam, 1976

Bère Miesen: Notities over levenslooppsychologie. Van Loghum Slaterus, Deventer, 1975

George en Gisela O’Neil: Der Lebenslauf. Lesen in der eigenen Biographie. vertaald uit het Engels in het Duits door Bettine Braun. Verlag Freies Geistesleben, Stuttgart, 2002.

Floris E. Reitsma: Levensloop en lotsbestemming. Gezichtspunten voor de terugblik op de levensloop. Christofoor, Zeist. 2001

Nelleke Rögels: Levenslooppsychologie. Jongvolwassenen, volwassenen en oudere volwassenen. Nelissen, Soest, 2004

Lambert Rooijendijk, Antoinette Dijt, Gert Jan Wijers: De mens in thema’s. Een thematische behandeling van de menselijke levensloop. H. Nelissen, Baarn, 1986

Julian Sleigh: Keerpunten. crises in levenssituaties. Christofoor, Zeist, 1995

Jerry Schöttelndreier: Levenslijnen. Op zoek naar de rode draad. Vrij Geestesleven, Zeist, 1992

Jacques De Visscher: Over de levensloop. Een cultuurkritisch essay over de kinderjaren, de studietijd, de volwassenheid, de ouderdom. DNB Pelckmans/Kok Agora, Kapellen/Kampen, 1990

Mathias Wais: Biografische verkenningen. Vertaald uit het Duits door Boudewijn Klinkenberg. Christofoor, Zeist, 1995

Mathias Wais: Ich bin, was ich werden könnte. Entwicklungschancen des Lebenslaufs. Aus der Biographieberatung. Mayer, Stuttgart, 2001

Mathias Wais, Glöckner, Köhler: Individu en levenslijn. De rode draad in de levensloop. Christofoor, Zeist, 1998

Penelope Washbourn: Fasen in het leven van de vrouw. Lemniscaat, Rotterdam, 1977

A.J. Welman: De menselijke levensloop. Een psychotherapeutische benadering met behulp van sprookjesbeelden. Vrij Geestesleven, Zeist, 1987

A.J. Welman: Ouder worden. De kunst van het loslaten gedurende je leven. Vrij Geestesleven, Zeist, 1995

Gerben Westerhof, Ernst Bohlmeijer: Psychologie van de levenskunst. Boom, Amsterdam, 2010

W. Zwanikken: Eigentijds ouder worden. Tijd in de levensloop. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, 1991

Over de autobiografie, geschiedenis van de autobiografie en (literatuur)wetenschap

Martin van Amerongen: Mijn leven zijn leven. Over biografieën, autobiografieën, hagiografieën en anti-biografieën. CPNB, Amsterdam, 1993

Frank Ankersmit, Marinus C. Doeser, Aron Kibédi Varga (red.): Op verhaal komen. Over narrativiteit in de mens- en cultuurwetenschappen. Kok Agora, Kampen, 1990

Autobiografieën. Themanummer Maatstaf, nummer 9/10, De Arbeiderspers, Amsterdam, 1988

Autobiographische Texte. Arbeitstexte für den Unterricht. Reclam, Stuttgart, 1985

Shari Benstock (ed.): The private self. Theory and Practice of women’s autobiographical writings. Routledge, London, 1988

Christien Brinkgreve: Vertel. Over de kracht van verhalen. Atlas Contact, Amsterdam, 2014

Ina Brouwer: De transformerende kracht van existentieel biografisch onderzoek. Innerlijke groei door beleving van en reflectie op het eigen levensverhaal. In: Tijdschrift voor humanistiek, themanummer: Narrativiteit: het belang van levensverhalen. SWP, Amsterdam, september 2002

Günter de Bruyn: Das erzählte Ich. Über Wahrheit und Dichtung in der Autobiographie. Fischer, Frankfurt am Main, 1995

Igor Cornelissen: Speurtocht naar de (auto)biografie. Bas Lubberhuizen, Amsterdam, 1993

De wereld van biografie en autobiografie. Catalogus van Privé-domein en Open Domein. De Arbeiderspers, Amsterdam, 1993

Rudolf Dekker (ed.): Egodocuments and History. Autobiographical Writings in its Social Context since the Middle Ages. Verloren Publishers, Hilversum, 2002

Marijke Huisman: Publieke levens. Autobiografieën op de nederlandse boekenmarkt 1850-1918. Proefschrift Erasmus Universiteit Rotterdam, Walburg Pers, Zutphen, 2008

Estelle C. Jelinek: The tradition of women’s autobiography: From Antiquity to the Present. Twayne Publishers, Boston, 1986

Els Jongeneel (red.): Over de autobiografie. HES uitgevers, Utrecht, 1989

Stephen King: Over Leven en Schrijven. Vertaald uit het Engels door Hugo en Nienke Kuipers, Luitingh-Sijthoff, Amsterdam, 2000

Philippe Lejeune: On Autobiography. Vertaald van het Frans in het Engels door Katherine Leary. University of Minnesota Press, Minneapolis, 1989

Günter Niggl: Die Autobiographie. Zu Form und Geschichte einer literarischen Gattung. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt, 1989

Gerhard Nijhof: Levensverhalen. Over de methode van autobiografisch onderzoek in de sociologie. Boom, Amsterdam, 2000

Wolfgang Paulsen: Das Ich im Spiegel der Sprache. Autobiographisches Schreiben in der deutschen Literatur des 20. Jahrhunderts. Niemeyer Verlag, Tübingen, 1991

Gabriele Rosenthal: Erlebte und erzählte Lebensgeschichte. Gestalt und Struktur biographischer Selbstbeschreibungen. Campus Verlag, Frankfurt am Main/New York, 1995

Mineke Schipper, Peter Schmitz (red.): Ik is anders. Autobiografie in verschillende culturen. Ambo, Baarn, 1991

Walter Sparn (hrsg.): Wer schreibt meine Lebensgeschichte? Biographie, Autobiographie, Hagiographie und ihre Entstehungszusammenhänge. Gütersloher Verlagshaus Gerd Mohn, Gütersloh, 1990

P. Spigt: Het ontstaan van de autobiografie in Nederland. G.A. van Oorschot, Amsterdam, 1985

Dieter Thomä: Erzähle dich selbst. Lebensgeschichte als philosophisches Problem. C. H. Beck: München, 1998

Günter Waldmann: Autobiografisches als literarisches Schreiben. Kritische Theorie, modern Erzählformen und –modelle, literarischen Möglichkeiten eigenen autobiografischen Schreibens. Schneider Verlag, Hohengehren, 2000

Over het schrijven van levensverhalen (methodisch-didactisch)

Judith Barrington: Erinnerungen und Autobiografie schreiben. Van het Engels in het Duits vertaald dor Kerstin Winter. Autorenhaus Verlag, Berlin, 2004

Sheila Bender: Writing Personal Essays: How tot Shape Your Life Experiences for the Page. Writer’s Digest Books, Cincinnati, Ohio, 1995

James E. Birren, Donna Deutchmann: Guiding Autobiography Groups for Older Adults. Exploring the Fabric of Life. The John Hopkins University Press, Baltimore and London, 1991

Ernst Bohlmeijer, Gerben Westerhof: Op Verhaal komen. Je autobiografie als bron van wijsheid. Boom, Amsterdam, 2010

Monica Boschman: Het belangrijkste verhaal. Schrijven over uw leven. MB Communicatie, Gassel, 2008

Julia Cameron: Je leven schrijven. Een meditatieve weg tot zelfkennis. Ankh-Hermes, Deventer, 2001

Sally Cline, Carole Angier: The Arvon Book of Life Writing. Writing Biography and Memoir. Methuen Drama, London, 2010

Reina Crispijn: Hoe schrijf ik mijn levensverhaal? Een praktische handleiding. Cantecleer, Baarn, 2003

Lois Daniel: How To Write Your Own Life Story. The Classic Guide for the Nonprofessional Writer. Chicago review Press, Chicago, 1997

Tanny Dobbelaar: Familieverhalen. De kunst van het schrijven over je naasten. Ambo, Amsterdam, 2011

Eveline Donkers: Levensverhalen schrijven. Een cursus voor vrouwen. Prisma, Tilburg, 1994

Paul John Eakin: How our lives become stories: Making selves. Cornell University Press, New York, 1999

Enno Frandsen: Das ist mein Leben. So schreiben sie Ihre eigene Biographie und Familiengeschichte. J. Latka Verlag, Bonn, 1991

José Franssen: Als een bord dat aan scherven gevallen is. Het schrijfproces en het levensverhaal. In: Aly Freije, Jos van Hest, Soumya Koning, Pieter Quelle(red.): Fascinaties. Over starten, schrijven, herschrijven. Stichting Schrijven, Amsterdam, 1998

José Franssen: Een landschap van herinneringen. In: Gerda Breed, Jos Deckers, Maarten den Dulk: Oud geboren om jong te sterven. Ouderenzorg en levensverhaal. Meinema, Zoetermeer, 1998

José Franssen: In mijn koffer op zolder. Levensverhalen van ouderen voor ouderen. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 2008

José Franssen: Je leven in eigen hand. Autobiografisch schrijven als therapie. Artikel in: Denkbeeld, Tijdschrift voor psychogeriatrie, maart 1990

José Franssen: Van vroeger. Levensverhalen schrijven met ouderen. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 1995

Wilhelm Ruprecht Frieling: Wie schreibe ich meine Erinnerungen? Memoiren schreiben – aber richtig! Verlag Frieling & Partner, Berlin, 1995

Natalie Goldberg: Old Friend from Far Away. The Practice of Writing Memoir. Free Press. New York, 2009

Brian H. Hawker: Your life in your hands. Writing a personal journal. Fount, Harper Collins, London, 1991

Marijke Hilhorst: Hoe schrijf je een familiegeschiedenis. Augustus, Amsterdam, 2008

Marjorie Holmes: Writing Articles from the heart: How to write and sell your life experiences. Writers Digest Books, Cincinnati, Ohio, 1993

Marijtje van de Horst: In gesprek met je leven. Een werkboek – dagelijkse inspiratie om tot je Zelf te komen. Altamira, Haarlem, 2014

Richard L. Johnson: Ich schreibe mir die Seele frei. Der Weg zur schöpferischen Fülle. Verlag Hermann Bauer, Freiburg im Breisgau, 1990 (vertaling uit het Amerikaans)

Barry Lane: Schreiben heisst sich selbst entdecken. Kreatives Schreiben autobiographischer Texte. Augustus verlag, Augsburg, 1995 (vertaling uit het Amerikaans)

Denis Ledoux: Turning memories into memoirs. A handbook for writing Lifestories. Soleil press, Maine, 2006

Deena Metzger: Writing for your life. A Guide and Companion to the inner worlds. Harper San Francisco, Harper Collins publishers, New York, 1992

Patti Miller: Writing your life. A journey of discovery. Allen & Unwin, Australië, 1994

Hanns-Josef Ortheil: Schreiben über mich selbst. Spielformen des autobiografischen Schreibens. Dudenverlag, Berlin, 2014

Kirk Polking: Writing Familiy Histories and memoirs. Betterway Books, F & W Publications, Cincinnati, Ohio, 1995

Allison Price: Schrijf het van je áf! Analyseer en verander je manier van leven. Vertaald uit het Engels door Els van Dijk-Schrijvers. BZZTôH, ’s-Gravenhage, 1999

Ira Progoff: At a Journal Workshop. The basic text and guide for using the Intensive Journal-process. Dialogue House Library, New York, 1988

Tristine Rainer: Your Life as Story. Discovering the ‘New Autobiography’ and writing Memoir as Literature. Tarcher/Putnam Books, Penguin, New York, 1998

Johannes J.F. Schroots, Lea van Dongen: Birren’s ABC AutoBiografieCursus. Van Gorcum, Assen, 1995

Stefan Schwidder: Ich schreibe, also ich bin. Schritt für Schritt zur eigenen Biographie. Zentrum für Biographisches Schreiben, Fuchstal, 2004

Bernard Selling: Schreiben wie der Schnabel wächst. Kreatives schreiben für kleine und grosse Kinder. Aurum, Braunschweig, 1994 (vertaling uit het Engels)

Bernard Selling: Uw eigen verhaal. Schrijfgids. Strengholt, Naarden, 1990 (vertaling uit het Engels)

Willemijn Soer: Autobiografisch schrijven. Waar we het over hebben wanneer we het over ons leven hebben. Christofoor, Zeist, 2013

Nancy Smith: Writing Your Life Story. A step-by-step guide to writing your autobiography. Piatkus Publishers, London, 1994

Peter R. Stillman: Families writing. Writer’s Digest Books, Cincinnati, Ohio, 1989

Addo Stuur: Schrijf uw biografie en maak daarbij handig gebruik van uw computer. Addo Stuur, 2005 (www.addostuur.nl)

Daniel Taylor: The Healing Power of Stories. Creating Yourself Through the Stories of your Life. Doubleday, New York, 1996

Frank P. Thomas: How to write the story of your life. Writer’s Digest Books, Cincinnati, Ohio, 1984

Gerhild Tieger: Anleitung zur Autobiografie in 300 Fragen. Wege in die Erinnerung. Autorenhaus Verlag, Berlin, 2004

Katja Urban: Schrijf uw levensverhaal. Handleiding. Woorden over Leven, Almere, 2010

Dan Wakefield: The story of your life. Writing a spiritual autobiography. Beacon Press, Boston, 1990

Noor van Wassenaar: Over… mij! Handleiding voor het Schrijven van een persoonlijk document. Het Spectrum, Utrecht, 2005

Lutz von Werder: Erinnern, Wiederhohlen, Durcharbeiten. Die eigene Lebensgeschichte kreativ schreiben. Schibri-Verlag, Berlin, 1996

Over het werken met levensverhalen algemeen (methodisch-didactisch)

Marian H. Assink, Johannes J. F. Schroots: The Dynamics of Autobiographical Memory. Using the LIM / Life-Line Interview Method. Hogefre, Cambridge, 2010

Fiet van Beek en Martin Schuurman: Werken met levensverhalen en levensboeken. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 2007

James E. Birren, Johannes J. F. Schroots (ed.): A History of Geropsychology in Autobiography. American Psychological Association, Washington, 2000

G. Bittner, V. Fröhlich (herausg.): Lebensgeschichten. Über das Autobiographische im pädagogischen Denken. Die Graue Edition, Zug/Schweiz, 1997

Eva Blimlinger, Angelika Ertl, Ursula Koch-Straube, Elisabeth Wappelshammer: Lebensgeschichten. Biographiearbeit mit alten Menschen. Vincentz Verlag, Hannover, 1996

Ernst Bohlmeijer, Lausanne Mies, Gerben Westerhof: De betekenis van levensverhalen. Theoretische beschouwingen en toepassingen in onderzoek en praktijk. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 2007

Ernst Bohlmeijer: De verhalen die wij leven. Narratieve psychologie als methode. Boom, Amsterdam, 2007

Ernst T. Bohlmeijer: Het verhaal van mijn ouders. Handleiding voor Levensverhaal interviews. E. T. Bohlmeijer, Zutphen, 2007

Gerda Breed, Jos Deckers, Maarten den Dulk: Oud geboren om jong te sterven. Ouderenzorg en levensverhaal. Meinema, Zoetermeer, 1998

Jos van der Brug: Levensfasen en werk. Coachen, leidinggeven, teamwork. Indigo, Zeist, 2000

Jos van der Brug, Kees Locher: Ondernemen in de levensloop. Een route naar inspiratie en vernieuwing in het werkleven. Vrij Geestesleven, Zeist, 1995

Gudrun Burkhard: Je leven in de hand nemen. Werken aan je eigen biografie. Vrij Geestesleven, Zeist, 1993 (vertaling uit het Duits)

Gudrun Burkhard: Das Leben geht weiter. Geistige Kräfte in der Biographie. Verlag Freies Geistesleben, Stuttgart, 1998

Gudrun Burkhard: Mann und Frau. Integrative Biographie Arbeit. Verlag Freies Geistesleben, Stuttgart, 2000

Gudrun Burkhard: Schlüsselfragen zur Biographie. Ein Arbeitsbuch. Freies Geistesleben, Stuttgart, 1999

Minne Buwalda: Het verhaal dat je nalaat. Over leven en schrijven, zingeven en doorgeven. Thoeris, Amsterdsam, 2013

Johannes Cremerius, Wolfram Mauser, Carl Pietzcker, Frederick Wyatt: Über sich selber reden. Zur Psychoanalyse autobiographischen Schreibens. Freiburger literaturpsychologischen Gespräche, Band 11. Königshausen & Neumann, Würzburg, 1991

Joop van Dam: Omgaan met het levenslot. Vrij geestesleven, Zeist, 1988

Ad Dekkers: Weten wie je bent. Meditatief omgaan met herinneringen. Vrij Geestesleven, Zeist, 1997

José Franssen: Luisteren in je leunstoel. Handboek voorlezen aan ouderen. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 2004

Ruard Ganzevoort: Levensverhalen. Een verkenning in hermeneutisch crisispastoraat. Pastorale handreiking nr. 58. ISBN 90 297 0919 7) Voorhoeve, Den Haag 1989

C. Gereben, S. Kopinitsch-Berger: Auf den Spuren der Vergangenheit. Anleitung zur Biographiearbeit mit älteren Menschen. Verlag Wilhelm Maudrich, Wien/München/Berlin, 1998

Herbert Gudjons, Marianne Pieper, Birgit Wagener: Auf meinen Spuren. Das Entdecken der eigenen Lebensgeschichte. Vorschläge und Übungen für pädagogische Arbeit und Selbsterfahrung. Rowohlt, Reinbek bei Hamburg, 1986

Willem de Haas: Verhaal als opvoeding. Narrativiteit in pedagogisch perspectief. Kok, Kampen, 1999

Roeland Hoefsloot: Handenmeditatie. Meditatief, creatief en kunstzinnig vormgeven aan het dagelijks leven. Sigma, zonder plaats, 2001

Roeland Hoefsloot: Meditatief boetseren. Kunstzinnige Therapie en Persoonlijke groei. De Ster, Tilburg,1994

W. Huizing, J. van der Put, T. Sprudel, M. Kooijman: In balans, aandacht voor levensverhalen en levensbalans in de Ouderenzorg. Arcares, Utrecht, 2001

Wout Huizing: Ken jezelf. Leren in supervisie. In Zin in Zorg 4, 9-11

Wout Huizing, Thijs Tromp: Mijn leven in kaart.Met ouderen in gesprek over hun levensverhaal. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 2007

Ruud Jongedijk: Levensverhalen en psychotrauma. Narratieve Exposure Therapie in theorie en praktijk. Boom, Amsterdam, 2014

C.M. Jessurun: Werken met genogrammen. In: Systemisch Bulletin 7, blz. 135-152

Verena Kast: Was wirklich zählt, ist das gelebte Leben. Die Kraft des Lebensrückblicks. Kreuz Verlag, Freiburg im Breisgau, 2010

G. M. Kenyon, P. Clark, B. de Vries (red.): Narrative gerontology: Theory, Research and Practice. Springer, New York, 2001

G. M. Kenyon, W. L. Randall: Restorying our lives: Personal Growth through autobiographical Reflection. Praeger, Westport Conn, 1997

Kevin Kirkland & Howard McIlveen (bewerkt naar het Nederlands onder redactie van Marion Boelhouwer & Peterjan van der Wal): ‘k Zou zo graag een ketting rijgen. Levensthema’s voor kringgesprekken met ouderen. Boekencentrum, Zoetermeer, 2007

John Kotre: Lebenslauf und Lebenskunst. Über der Umgang mit der eigenen Biographie. Deutscher Taschenbuch Verlag, München, 2004

Jos Letschert: Op verhaal komen. Thematisch onderwijs waarbij verhalen in het middelpunt staan. Zwijssen, Tilburg, 1995

Levensverhalen. Themanummer van Geron, Tijdschrift over ouder worden & maatschappij. Uitgeverij de Graaff, Utrecht, december 2005

Rens van Loon, Joep Wijsbek: De organisatie als Verhaal. Dialoog en reflectie als uitgangspunt voor de ontwikkeling van organisaties, leiders, teams en medewerkers. Van Gorcum, Assen, 2003

Paulien Matze, Wout Huizing, Yvonne Heygele: Met oudere migranten in gesprek over hun levensverhaal. Mijn leven in kleur. Bohn Stafleu van Loghum/ Springer Media, Houten, 2014

H. P. Meininger: Werken met levensverhalen: een narratief-ethische verkenning. In: Tijdschrift voor de Zorg aan verstandelijk gehandicapten, 29 (2), 102-119

Saskia Moerbeek: De kracht van oudere vluchtelingen. Programma’s voor levensverhalen en expressie. Werkboek. Stichting bevordering Maatschappelijke Participatie, Amsterdam, 2005

Saskia Moerbeek: Levensverhalen voor het voetlicht. verslag van de eerste fase van het project Levensloop Oudere Vluchtelingen. Stichting bevordering Maatschappelijke Participatie, Amsterdam, 2003

Heidi S. C. A. Muijen: Metafoor tussen magie en methode. Narratief leren in organisaties en therapie. Agora, Kampen, 2001

Jan Olthof, Eric Vermetten: De mens als verhaal. Narratieve strategieën in psychotherapie voor kinderen en volwassenen. De Tijdstroom, Utrecht, 1994

Ton van Oosterhout, Thom Spit en Werner van de Wouw: Mensen met een verhaal. Een narratief-pastorale benadering van mensen met een verstandelijke handicap. SGO, Hoevelaken, 1996

Pastoraat en levensverhalen. Pastoraal Cahier nr. 5, 1993. Secretariaat van de pastorale Dienst, Wolfheze 2, 6874 BE Wolfheze

Mansukh Patel, Helena Waters: Omgaan met verandering en tegenslag in elke levensfase. Vertaald uit het Engels door Hadewych Verhoeven. Ankh Hermes, Deventer, 1998

Hilarion Petzold (hrsg.): Lebensgeschichten erzählen. Biographiearbeit, Narratieve Therapie, Identität. Junfermann, Paderborn, 2003

Gabriël Prinsenberg: De tocht door het labyrint. Biografisch werken als begeleiding op de levensweg. Servire, Utrecht, 1996

Gabriël Prinsenberg: Biografisch leren en werken. Het levensverhaal in kaart brengen. SWP, Amsterdam, 2005

Gabriël Prinsenberg: In de middag van het leven. Over het belang van het levensverhaal voor de derde leeftijd. SWP, Amsterdam, 2014

Hans Georg Ruhe: Methoden der Biografiearbeit. Lebensgeschichte und Lebensbilanz in Therapie, Altenhilfe und Erwachsenenbildung. Beltz Verlag, Weinheim und Basel, 1998

Tony Ryan, Rodger Walker: Wo gehöre ich hin? Biografiearbeit mit Kindern und Jugendlichen.Vertaald uit het Engels in het Duits door Birgitt Lattschar. Beltz Verlag, Weinheim, Basel, 1997

Walter A. Schelling: Lebensgeschichte und Dialog in der Psychotherapie. Tiefenpsychologie, Anthropologie und Hermeneutik im Gespräch. verlag für Medizinische Psychologie im Verlag Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen, 1985

J. Schroots: Levenslijn-interview methode: alternatief bij vragenlijsten. Artikel in: TNO Project 84-6

Wolfgang Schulz: Lebensgeschichte und Lernwege. Anregungen und Reflexionen zu biographischen Lernprozessen. Schneider Verlag, Hohengehren, 1996

W.C.M. Smits: Levenslooptechniek als herinneringsmethode in groepsverband. Artikel in: Leren en leven met groepen. September 1989

Gherie ter Steege, Kees Penninx, Nelleke Rögels: Uitkijken naar het dessert. Levensloopmethoden in educatief werk met ouderen. Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn, Utrecht, 1994

Richard Stone: Genezende vertelkunst. Het vertellen als hulp bij persoonlijke groei. Bres, Amsterdam, 1997

Thijs Tromp: Het verleden als uitdaging. Een onderzoek naar de effecten van life review op de constructie van zin in levensverhalen van ouderen. Boekencentrum Academic, Zoetermeer, 2011

Wibe Veenbaas: Op verhaal komen. Werken met verhalen en metaforen in opleiding, training en therapie. Nieuwe wegen met NLP. Scheffers, Utrecht, 1994

Rosanne Voets, Mikis Dormaels: De kracht van het levensverhaal. Narratieve zorg bij ouderen. Acco, Leuven, 2015

Wolfgang Voges (herausg.): Methoden der Biographie- und Lebenslaufforschung. Leske & Budrich, Opladen, 1987

Bert Voorhoeve: Beelden als inspiratiebron. Een werkboek. Christofoor, Zeist, 1992

Bert Voorhoeve: Op doorreis naar jezelf. Beelden op de levensweg. Christofoor, Zeist, 1991

Bert Voorhoeve: Waar kom je vandaan en waar wil je heen. Over de beeldentaal in sprookjes en het verwerken in de biografie. Christofoor, Zeist, 1999

Eva de Waard - van Maanen: De veldheer en de danseres. Omgaan met je levensverhaal. Over loopbaanadvies en coaching. Garant, Antwerpen - Apeldoorn, 2002

Over het maken van levensboeken

Gert Bloemendal, Ronald Geelen, Angélika Koot-Fokkink: Levensboeken. Een handleiding voor hulpverleners in de ouderenzorg. Intro, Baarn, 1997

Huub Buijssen, Riet Fiddelaers- Jaspers: Levensalbum van – Klapper met inlegbladen rond veel thema’s. Algemeen levensboek, met uitgebreide handleiding. Uitgegeven in 2008 door uitgeverij DAMON (bestelnummer 8050), Postbus 2014, 6020 AA Budel, tel. 0495-499 319, www.damon.nl , info@damon.nl

Dit ben ik, een kijkje in mijn leven – gemaakt voor mensen met een verstandelijke handicap, maar zo algemeen dat iedereen het kan gebruiken. Klapper kartonnen inlegbladen en een korte handleiding. ISBN 90-76591-16-4. Uitgegeven (zonder jaartal) door MéMé, Postbus 118, 8260 AC Kampen, tel. 038-333 41 03, www.meme.nl, info@meme.nl

Fiet van Beek, Martin Schuurman: Werken met levensverhalen en levensboeken. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 2007

Fiet van Beek, Rob van Pagée: Mijn levensboek – gemaakt voor pleegkinderen. Dikke klapper met stevige inlegbladen rond veel thema’s, met handleiding voor pleegouders en pleegzorgwerkers. ISBN 90-802129-2-x. Uitgegeven in 1996 door Mobiel, Postbus 2781, 3500 GT Utrecht

Trudy Beijk-Damen, Mirjam van Delft: Dit ben ik. Mijn levensverhaal in woord en beeld - boek met illustraties, dat ingevuld kan worden, gemaakt voor mensen met een verstandelijke handicap. ISBN 90-5740-049-9. Uitgegeven in 1999 door Uitgeverij Kavanah, Eemster 2, 7991 PP, Dwingelo.

José Franssen: Heb ik zóveel verteld, zóveel blaadjes? Levensverhalen van bewoners en personeel van St. Anna. Stichting St. Anna/uitgeverij TIC, Heel/ Maastricht, 2005.

Marja Havermans, Aagje van der Vossen: Spreken = zilver, vragen = goud. In dialoog met ouderen. Damon, Budel, 2015

Marijke Kasius, Martin van Dam: Mijn memoires – gemaakt voor mensen die met hun eigen levensverhaal aan de slag willen, of met het verhaal van een ander. Dikke klapper met stevige inlegbladen rond thema’s, met vragenlijstjes, gedichten, citaten en tips, Uitgeverij Temet Nosce, 2008, Rozendaal 3, 2801 XS Gouda, tel. 06-25 15 22 91, www.mijnmemoires.nl , marijke@mijnmemoires.nl

Levensboek van – gemaakt voor mensen met een verstandelijke handicap. Klapper met inlegbladen rond thema’s, met een handleiding voor begeleiders. ISBN 90-5573-104-8. Uitgegeven in 2000 door Uitgeverij DAMON, Postbus 2014, 6020 AA Budel, tel. 0495-499 319, www.damon.nl , info@damon.nl

Hilleken Lucassen: Om nooit meer te vergeten. Een herinneringsboek maken met dementerende mensen. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 2007

Henning Mankell: Ik sterf, de herinnering leeft. Uit het Zweeds vertaald door Ina Sassen. De Geus, Breda, 2004

Janny van der Molen: Een portret schrijf je zo. Ploegsma, Amsterdam, 2011

Reis door de tijd – gemaakt voor mensen die dementeren. Klapper met kartonnen inlegbladen. ISBN 90-76591-01-6. Uitgegeven (zonder jaartal) door MéMé, Postbus 118, 8260 AC Kampen, tel. 038-333 41 03, www.meme.nl, info@meme.nl

Ineke-Regina Uytenbogaardt: Een levensverhaal als houvast. Een bundel met artikelen over het werken met levensverhalen en het werken met levensboeken in een geloofsgemeenschap. ISBN 90-5263-952-3. Uitgeverij Narratio, Gorinchem, 2004.

Ineke-Regina Uytenbogaardt: Werken met een levensboek: ‘Ieder mens is een verhaal, altijd de moeite waard’, over ouderen met versluierde geestkracht/dementie en hun levensboek – klapper met artikelen, informatiemateriaal handleidingen voor het organiseren van gespreksmiddagen en het begeleiden van gespreksbijeenkomsten. Veel informatie. Onderdelen hieruit zijn te bestellen bij: Dienstenorganisatie van de protestantse Kerk in Nederland, afdeling brochureverkoop, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. 030-880 1724

Elma van Vliet: Mam, vertel ’s! Omdat je bijzonder bent. Invulboek rond thema’s uit het leven, met vragen, gedichten en citaten. Het Spectrum, 25ste druk 2008, Utrecht. www.spectrum.nl (er zijn ook variaties op dit boek: Oma, vertel ‘s; Opa, vertel ‘s; Pap vertel ‘s)

Saskia Voortman, Wilma Scheres: Levensboek voor mensen met een verstandelijke of communicatieve handicap. Dikke klapper met stevige inlegbladen rond heel veel thema’s, voorzien van pictogrammen. Uitgegeven (zonder jaartal) door Weerklank, Hoogheemraadweg 2, 1069 VM Amsterdam, tel. 020-667 86 78, tc.weerklank@planet.nl

Over reminiscentie en het ophalen van herinneringen

Ingrid Barendsen, Wil Boonstra: Terug naar Toen… Reminisceren met ouderen. HB Uitgevers, Baarn, 2005

Hans Becker: Open de luiken van uw geheugen en vertel uw verhaal. Humanitas, Rotterdam, 2006

Hans M. Becker: Verboden af te blijven! Het herinneringsmuseum, spiegel van Humanitas’ zorgfilosofie. Eburon, Delft, 2009

Marie-Elise van den Brandt-van Heek, Wout Huizing: In gesprek met mensen met dementie. De kracht van persoonlijke verhalen. Themakaarten met foto’s, bedoeld om herinneringen op te roepen. Met handleiding. Bohn Stafleu van Loghum/Springer media, Houten, 2014

Huub Buijssen, Karin Poppelaars: Reminiscentie. Een handleiding voor de praktijk. Intro, Baarn, 1997

Robin Dynes: Vroeger herleefd. Reminiscentie-activiteiten voor groepen. HB-uitgevers, Baarn, 2000 (vertaling uit het Engels)

Wout Huizing, Thijs Tromp: Mijn leven in kaart. Met ouderen in gesprek over hun levensverhaal. Themakaarten met vragen, bedoeld om herinneringen op te roepen en gesprekken op gang te brengen. De handleiding gaat ook in op het maken van levensboeken. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 2007

José Franssen (25-5-2015)